O nas

Związek Ormian w Polsce im. ks. abpa Józefa Teodorowicza z siedzibą w Gliwicach, jako stowarzyszenie zarejestrowane zgodnie z wymogami prawa w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze stowarzyszeń, związków i fundacji powstał formalnoprawnie w październiku 1995 roku.
Podstawowe cele działania Związku określone zostały w Statucie (z dnia 5 października 1995r.) w jego § 1 jako:
– skupienie Ormian zamieszkałych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
– zachowanie obrządku ormiańskiego i kościoła ormiańskokatolickiego,
– tworzenie ognisk życia społecznego Ormian w Polsce,
– zachowanie i rozwijanie narodowej kultury i języka ormiańskiego.

Powołany do życia w 1995 roku Związek stanowi kontynuację – w ramach prawnych ustawy o stowarzyszeniach oraz jako realizacja obywatelskich praw konstytucyjnych uznanej mniejszości narodowej – pewnego rodzaju nieoficjalnego „ogólnopolskiego centrum ormiańskiego”, które istniało właśnie w Gliwicach już od 1945r.
W tym mieście, bowiem, od 1945 roku. funkcjonuje nieprzerwanie jedyny własny, ormiańsko-katolicki kościół w Polsce.

Wprawdzie w 1958 roku powstała też parafia ormiańsko-katolicka w Gdańsku (kościół św. Piotra i Pawła na Żabim Kruku, z proboszczem ks. Kazimierzem Filipiakiem i obrazem Matki Boskiej Łaskawej ze Stanisławowa – ale parafia ta jest jednocześnie parafią rzymskokatolicką o parafia ormiańska jest w zasadzie tylko jako dodatek.
Również w Krakowie – przez chwilę przy kościele św. Idziego pod Wawelem do roku 1961 odprawiał msze św. ormiańską ks. Franciszek Jakubowicz, ale to też były tylko msze w liturgii ormiańskiej w kościele rzymskokatolickim.
A kościół w Gliwicach jest nie tylko wyłącznie ormiański, ale też jako jedyna świątynia w Polsce posiada ormiański wystrój.

W ogóle, dzisiaj w Europie środkowo-wschodniej istnieją tylko dwa kościoły ormiańskokatolickie, z ormiańskim wystrojem wnętrza – właśnie nasz gliwicki oraz kościół zakonu ojców mechitarystów we Wiedniu.
Wszak katedra ormiańska we Lwowie (dzisiaj Ukraina) została w 2002 roku udostępniona wiernym (wcześniej był tu magazyn), ale objął ją ormiański kościół apostolski.

Nawet bez specjalnych starań i zaproszeń ks. Roszki i jego następcy (do 1973r.) ks. Romaszkana – i tak zjeżdżali się Ormianie z całej Polski do Gliwic – żeby pomodlić się „grabarem” (język liturgiczny Ormian) przed obrazem Matki Boskiej Łysieckiej i Matki Boskiej Jasnogórskiej z Horodenki.

Wreszcie w latach osiemdziesiątych XX wieku nowy proboszcz ormiański, ks. Józef Kowalczyk dokonał dzieła zupełnie niesamowitego. We współpracy z śląskim artystą malarzem Benedyktem Bieńkiem – odrestaurowali wnętrze kościoła w stylu ormiańskim – ze staroormiańskimi napisami, cytatami z biblii i dzieł św. św. Grzegorza Oświeciciela i Grzegorza z Nareku. A dodatkowo Benedykt Bieniek wykonał kopie obrazu Teodora Axentowicza „Chrzest Armenii”, oraz wg wzorów staroormiańskich – portret św. Grzegorza Oświeciciela oraz obraz Trójcy Świętej.

Całkowity remont kościoła w latach 1987-89 sfinansowały rodziny ormiańskie z całej Polski, największy był wkład (finansowy i organizacyjny) Ludwika Theodorowicza, Antoniego Jakubowicza, Michała Bohosiewicza, Andrzeja (z Abgarowiczów) Kotowskiego, Emilii Agopsowicz, Karena Arustumiana i wielu innych.

Remont i zmiana wystroju w celu zaznaczenia „ormiańskości” stanowiły przygotowanie do uroczystej koronacji obrazu Matki Boskiej Łysieckiej koronami papieskimi (poświęcone przez Jana Pawła II na Jasnej Górze) przez patriarchę ormiańskiego z Bejrutu - Katolikosa Howannesa Petrosa XVIII Kaspariana, co miało miejsce, przy udziale Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, arcybiskupów, biskupów i księży katolickich z całej Polski, w dniu 3 września 1989 roku.

To nie tylko „komunistyczna” Polska nigdy takiego widowiska nie oglądała, również Śląsk w całej swojej historii nie miał okazji do oglądania, podziwiania i uczestniczenia w tak niezwykłym, kolorowym, pełnym wschodniego przepychu przemarszu najdostojniejszych kapłanów w strojach pontyfikalnych, tysięcy wiernych z kraju i zagranicy.
Ponadto przy parafii zorganizowano oficjalne Sanktuarium Matki Boskiej Łysieckiej, którego kustoszem przez długie lata pozostawał Andrzej Kotowski.

Niezależnie więc od funkcjonujących w sferze organizacji życia społeczno-kulturowego Ormian w Polsce ośrodków w Krakowie (na tej bazie powstało Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne), w Warszawie (tu powstała Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich) – centrum życia narodowego Ormian w Polsce – po 1945 roku – było zawsze w Gliwicach.


Strona powstała dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
	O nas Związek Ormian w Polsce im. ks. abpa Józefa Teodorowicza z siedzibą w Gliwicach, jako stowarzyszenie zarejestrowane zgodnie z wymogami prawa w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze stowarzyszeń, związków i fundacji powstał formalnoprawnie w październiku 1995 roku. Podstawowe cele działania Związku określone zostały w Statucie (z dnia 5 października 1995r.) w jego § 1 jako: – skupienie Ormian zamieszkałych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, – zachowanie obrządku ormiańskiego i kościoła ormiańskokatolickiego, – tworzenie ognisk życia społecznego Ormian w Polsce, – zachowanie i rozwijanie narodowej kultury i języka ormiańskiego. Powołany do życia w 1995 roku Związek stanowi kontynuację – w ramach prawnych ustawy o stowarzyszeniach oraz jako realizacja obywatelskich praw konstytucyjnych uznanej mniejszości narodowej – pewnego rodzaju nieoficjalnego „ogólnopolskiego centrum ormiańskiego”, które istniało właśnie w Gliwicach już od 1945r. W tym mieście, bowiem, od 1945 roku. funkcjonuje nieprzerwanie jedyny własny, ormiańsko-katolicki kościół w Polsce. Wprawdzie w 1958 roku powstała też parafia ormiańsko-katolicka w Gdańsku (kościół św. Piotra i Pawła na Żabim Kruku, z proboszczem ks. Kazimierzem Filipiakiem i obrazem Matki Boskiej Łaskawej ze Stanisławowa – ale parafia ta jest jednocześnie parafią rzymskokatolicką o parafia ormiańska jest w zasadzie tylko jako dodatek. Również w Krakowie – przez chwilę przy kościele św. Idziego pod Wawelem do roku 1961 odprawiał msze św. ormiańską ks. Franciszek Jakubowicz, ale to też były tylko msze w liturgii ormiańskiej w kościele rzymskokatolickim. A kościół w Gliwicach jest nie tylko wyłącznie ormiański, ale też jako jedyna świątynia w Polsce posiada ormiański wystrój. W ogóle, dzisiaj w Europie środkowo-wschodniej istnieją tylko dwa kościoły ormiańskokatolickie, z ormiańskim wystrojem wnętrza – właśnie nasz gliwicki oraz kościół zakonu ojców mechitarystów we Wiedniu. Wszak katedra ormiańska we Lwowie (dzisiaj Ukraina) została w 2002 roku udostępniona wiernym (wcześniej był tu magazyn), ale objął ją ormiański kościół apostolski. Nawet bez specjalnych starań i zaproszeń ks. Roszki i jego następcy (do 1973r.) ks. Romaszkana – i tak zjeżdżali się Ormianie z całej Polski do Gliwic – żeby pomodlić się „grabarem” (język liturgiczny Ormian) przed obrazem Matki Boskiej Łysieckiej i Matki Boskiej Jasnogórskiej z Horodenki. Wreszcie w latach osiemdziesiątych XX wieku nowy proboszcz ormiański, ks. Józef Kowalczyk dokonał dzieła zupełnie niesamowitego. We współpracy z śląskim artystą malarzem Benedyktem Bieńkiem – odrestaurowali wnętrze kościoła w stylu ormiańskim – ze staroormiańskimi napisami, cytatami z biblii i dzieł św. św. Grzegorza Oświeciciela i Grzegorza z Nareku. A dodatkowo Benedykt Bieniek wykonał kopie obrazu Teodora Axentowicza „Chrzest Armenii”, oraz wg wzorów staroormiańskich – portret św. Grzegorza Oświeciciela oraz obraz Trójcy Świętej. Całkowity remont kościoła w latach 1987-89 sfinansowały rodziny ormiańskie z całej Polski, największy był wkład (finansowy i organizacyjny) Ludwika Theodorowicza, Antoniego Jakubowicza, Michała Bohosiewicza, Andrzeja (z Abgarowiczów) Kotowskiego, Emilii Agopsowicz, Karena Arustumiana i wielu innych. Remont i zmiana wystroju w celu zaznaczenia „ormiańskości” stanowiły przygotowanie do uroczystej koronacji obrazu Matki Boskiej Łysieckiej koronami papieskimi (poświęcone przez Jana Pawła II na Jasnej Górze) przez patriarchę ormiańskiego z Bejrutu - Katolikosa Howannesa Petrosa XVIII Kaspariana, co miało miejsce, przy udziale Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, arcybiskupów, biskupów i księży katolickich z całej Polski, w dniu 3 września 1989 roku. To nie tylko „komunistyczna” Polska nigdy takiego widowiska nie oglądała, również Śląsk w całej swojej historii nie miał okazji do oglądania, podziwiania i uczestniczenia w tak niezwykłym, kolorowym, pełnym wschodniego przepychu przemarszu najdostojniejszych kapłanów w strojach pontyfikalnych, tysięcy wiernych z kraju i zagranicy. Ponadto przy parafii zorganizowano oficjalne Sanktuarium Matki Boskiej Łysieckiej, którego kustoszem przez długie lata pozostawał Andrzej Kotowski. Niezależnie więc od funkcjonujących w sferze organizacji życia społeczno-kulturowego Ormian w Polsce ośrodków w Krakowie (na tej bazie powstało Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne), w Warszawie (tu powstała Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich) – centrum życia narodowego Ormian w Polsce – po 1945 roku – było zawsze w Gliwicach.
Związek Ormian w Polsce im. abpa Józefa Teodorowicza - Gliwice